پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

‌آیا می‌توان در افراد نابینای مبتلا به اختلالات شبکیه‌ای، سلول‌های گیرنده‌ی سالم شبکیه که از سلول‌های بنیادی در آزمایشگاه به دست آمده‌اند را وارد شبکیه کرده و بینایی را بازیابی کرد؟

این یک استراتژی وسوسه‌انگیز برای درمان نابینایی است که با تعدادی موانع علمی نظیر از بین رفتن سلول‌های تزریق شده و عدم  ادغام آن‌ها با شبکیه، مواجه است. مطالعه‌ای جدید، بر این چالش‌ها فائق آمده و پیشرفت قابل توجهی در راستای سلول درمانی نشان داده است. در این مطالعه سلول‌های پیش‌ساز گیرنده نور انسانی را به  شبکیه سگ تزریق کردند. ترکیبی از داروهای سرکوب‌کننده سیستم‌ایمنی نیز به سگ‌ها داده شد که باعث بقای سلول‌های پیوند زده شده در چشم گیرنده و تشکیل ارتباطات این سلول‌ها با سلول‌های شبکیه میزبان شد.

محققان این مطالعه مدت‌هاست که به دنبال راهکاری برای درمان اختلالات شبکیه نابینا‌کننده هستند و تا به امروز موفقیت‌های خوبی در رابطه با ژن درمانی برای مواقعی که یک ژن عامل بیماری است، داشته ‌اند. اما در خیلی از بیماران مبتلا به تخریب شبکیه ارثی، ژن خاصی کاندید نشده است. در گروهی دیگر از بیماران، بیماری به قدری پیشرفت کرده که هیچ گیرنده نوری برای انجام ژن درمانی باقی نمانده است. در این شرایط وجود رویکرد پزشکی بازساختی که در آن گیرنده‌های نوری توان رشد و تکثیر مجدد داشته باشند بسیار حائز اهمیت است.

برای عملکرد صحیح، سلول‌های پیوند زده شده به شبکیه باید بتوانند با هم و با سلول‌های داخلی شبکیه ارتباط یا سیناپس تشکیل دهند تا بتوانند اطلاعات بینایی را منتقل کنند. در این مطالعه یک رویکرد جراحی جدید برای تزریق سلول‌ها که با مارکرهای فلوئورسنت نشان‌دار شده‌‌اند، به شبکیه‌ی هفت سگ دارای شبکیه نرمال و سه سگ مبتلا به تخریب ارثی شبکیه استفاده شد و سپس از انواع تکنیک‌های عکس برداری غیر تهاجمی برای دنبال کردن این سلول‌ها بهره برده شد.

محققان مشاهده کردند که دریافت سلولی در حیوان مبتلا به تخریب شبکیه ارثی به طور چشمگیری بهتر از حیوان‌های سالم است. همچنین نشان داده شد که سلول‌های تزریق شده سیناپس‌های عملکردی تشکیل داده‌اند. مرحله‌ی بعدی این پروژه ادامه‌ی بهینه‌سازی این روش درمانی و آزمایش این که آیا پاسخ عملکردی و بهبود بینایی در گیرندگان وجود دارد یا خیر، می‌باشد.