پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

به گزارش خبرنگار مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در مقایسه با بسیاری از حوزه‌های علم و فناوری هنوز جوان است و جمهوری اسلامی ایران در پژوهش‌های حوزه سلول‌های بنیادی در تراز کشورهای پیشتاز این حوزه قرار دارد. محققان ایرانی توانسته‌اند با پژوهش و توسعه علوم سلولی از سلول‌های بنیادی در درمان برخی سرطان‌ها، آرتروز مفاصل، بیماری‌های پوست و ترمیم بافت آسیب دیده قلب استفاده کنند اما برای دستیابی به جایگاه مناسب در بازار جهانی، لازم است دستاوردهای پژوهشی کشورمان در این حوزه به سرعت تجاری شده و وارد بازار بزرگ و رو به رشد سلول و ژن درمانی شود.

گرایش بالای محققان، دانشمندان و صاحبان صنایع دارویی و صاحبان سرمایه در جهان به این شاخه از علم و فناوری و سرمایه‌گذاری‌های سنگین کشورهای پیشرفته در این حوزه، حکایت از نقش مهم و چشمگیر این دانش راهبردی در پزشکی، درمان بیماری‌ها و بازار سلامت در آینده نزدیک دارد.

احسان عارفیان، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه این ستاد طی هشت سال گذشته با تدوین برنامه راهبردی 10ساله، فعالیت‌های گسترده‌ای را در توسعه زیست‌بوم‌های منطقه‌ای در 10 قطب علمی کشور در سه حوزه «سرمایه انسانی»، «توسعه بازار» و «توسعه خدمات بالینی» صورت داده است؛ اظهار کرد: بسیج ملی ظرفیت استان‌ها، توسعه زیرساخت‌ها در سطح ملی، جلب مشارکت تمام ذینفعان و صاحبان صنایع و سرمایه، حمایت از صاحبان ایده، هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان بخشی از مشخصه‌های این زیست بوم هستند.

وی، توسعه آموزش، پژوهش و منابع انسانی را به عنوان یکی از حیطه‌های بسیار مهم در توسعه فناوری های پزشکی بازساختی و سلول های بنیادی  برشمرد و افزود: تربیت و تامین سرمایه‌های انسانی مورد نیاز کشور برای یک جهش بزرگ علمی، فناورانه و تولیدی را هدف قرار داده است. در سال جاری همکاری‌های مطلوبی در حوزه آموزش فی‌مابین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای توسعه رشته مقاطع مورد نیاز کشور بر اساس اهداف ملی برنامه راهبردی 10 ساله و توانمندسازی دانش‌آموزان در حوزه آموزش و پرورش صورت پذیرفته است.

عارفیان ادامه داد: از سوی دیگر تمرکز بر توانمندسازی دانش آموختگان کشور در قالب تربیت در مقاطع تحصیلات تکمیلی در مراکز جامع سلول‌های بنیادی، حمایت از فرصت‌های مطالعاتی پسادکتری، برگزاری بالغ بر صدها کارگاه و سمپوزیوم در دانشگاه‌های کشور، شناسایی، بازگشت، استقرار و بهره‌مندی از ظرفیت نخبگان ایرانی مقیم دانشگاه‌های خارج از کشور در سطح دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های دانش‌بنیان از مهمترین برنامه‌های این حوزه در هشت سال گذشته بوده است.

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، برگزاری المپیاد دانشجویی با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را از دیگر برنامه‌های پردامنه حوزه توسعه منابع انسانی خواند و تصریح کرد: با مشارکت بالغ بر 30 انجمن و کمیته دانشجویی در دانشگاه های سراسر کشور توانمندسازی بدنه علمی کشور دنبال می شود.

وی با نیم نگاهی به حوزه توسعه تجاری‌سازی و بازار، گفت: در این مدت در حوزه مذکور، اقدامات گسترده‌ای صورت پذیرفت تا کشور بتواند ظرف چند سال وارد مرحله جدیدی در حوزه تولید و اشتغال شده و زمینه تبدیل این دانش به ثروت و اقتصاد دانش‌بنیان فراهم شود.

عارفیان ضمن اشاره به ضرورت روان‌سازی کریدور تجاری‌سازی ایده‌های فناورانه برای اجرایی کردن این برنامه، خاطرنشان کرد: در این راستا، همواره و هر ساله قوانین و دستورالعمل‌های ملی در زمینه تولید محصولات و فرآورده‌های سلولی و کاربرد بالینی آن ها بررسی و ارتقا می‌یابد چرا که در کشورهای پیشرفته این مهم به عنوان رکن فعالیت‌های حوزه بیولوژیک مطرح است؛ لذا بر اساس برنامه راهبردی 10 ساله تلاش شد به مرور دستورالعمل‌های ملی (نظام رگولاتوری) تعمیق و جامعیت بیشتری پیدا کند.

وی با اشاره به ایجاد و توسعه زیرساخت مراکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در سطح کلان مناطق و مراکز علمی کشور، بیان کرد: مراکز مذکور، حائز آزمایشگاه‌های متعدد، فضاهای کار اشتراکی، شتابدهنده‌ها و مجموعه اتاق‌های تمیز هستند که در جهت دعوت و استقرار اعضای هیات علمی، محققین، هسته‌های فناور و شرکت‌های نوپا و منتورینگ آنها تا مرحله تولید پروتوتایپ و تجاری‌سازی ایده‌ها بهره‌برداری شد و اسباب تثبیت زیست‌بوم‌های مورد نیاز برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در این عرصه فراهم شد؛ به طوری‌که با تشویق صاحبان ایده و سرمایه‌گذاران بالغ بر 250 شرکت در این عرصه شکل گرفت.

دبیر ستاد توسعه فناوری‌های پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی معاونت علمی، فناوری واقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، ادامه داد: برگزاری مستمر کارگروه فناوری، دیدارهای گسترده با صاحبان ایده و تیم‌های مستعد در استان‌های مختلف کشور و حمایت از هسته‌های فناور و شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان موجب شد تا ضمن گسترش فعالیت شرکت‌های یاد شده به سرعت فعال شده و تولیدات محصولات آنها رشد قابل توجهی یافته و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده حضور شرکت‌ها در کریدورهای صادراتی و نمایشگاه‌های اختصاصی آغاز و روند صادرات محصولات حوزه علوم سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی اجرایی شد.

عارفیان به توسعه روزافزون حوزه توسعه خدمات بالینی کاربردهای بالینی محصولات و فرآورده‌های حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی اشاره کرد و افزود: از همین رو دستورالعمل کاربرد بالینی نیز ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است که این مهم نیز مستلزم اختصاص بخشی از ظرفیت این حوزه به کارآزمایی‌های بالینی و رایزنی با مدیران و کارشناسان حوزه درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور تسهیل بسترهای مورد نیاز برای ایجاد و گسترش بخش‌های خدمات بالینی سلول‌درمانی و پزشکی بازساختی است.

به گفته دبیر ستاد توسعه فناوری‌های پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی معاونت علمی، فناوری واقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، هر آنچه طی این سال ها در حوزه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی شکل گرفت؛ می‌تواند بسیار پر خیر و برکت باشد و منجر به شکل‌گیری اقتصادی دانش‌بنیان برای نسل جوان و تحصیل کرده کشور شده و تولید و اشتغال بزرگی را در کشور عزیزمان بنیان گذارد و تلاش‌های علمی دانشمندان فرهیخته و جوان کشور عزیزمان طی سال‌های آتی و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این حوزه علاوه بر افزایش توان پزشکی و ارائه خدمات موثرتر طبی به بیماران، کسب جایگاه شایسته جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه و سهم قابل توجهی از بازار ذیربط را موجب شد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بر همین اساس و با توسعه کشش بازار و همچنین فراهم‌شدن تسهیلات بیشتر از سوی نهادهای حامی اقتصاد دانش‌بنیان همچون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتری جلب بازار فراورده‌های وابسته و مبتنی بر علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی شدند.