پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

به گزارش مرکز روابط عمومی ستاد توسعه فناوری های پزشکی بازساختی و سلول های بنیادی، عامل جدیدی به نام خون سازی کلونال باید به عوامل خطر شناخته شده برای بیماری های قلبی-عروقی از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت،اضافه وزن و چاقی، سیگار کشیدن و عدم فعالیت بدنی اضافه شود. این وضعیت توسط جهش‌های اکتسابی در سلول‌های بنیادی خون ایجاد می‌شود و قبلاً مشخص شده بود که با افزایش خطر قلبی-عروقی مرتبط است. با این حال، تا کنون مشخص نبود که خونسازی کلونال مسبب بیماری قلبی-عروقی است یا پیامد آن است.

درهمین حال، اکنون، یک مطالعه جدید که در Nature Medicine منتشر شده و توسط محققان مرکز ملی تحقیقات قلبی-عروقی (CNIC) انجام شده است، این سوال مهم راپاسخ می‌دهد که ایجاد خونسازی کلونال یک عامل خطر جدیدبرای تصلب شرایین (تشکیل ضایعات در دیواره شریانی که زمینه ساز اکثر اختلالات قلبی-عروقی می‌باشد) است. 

بر اساس این گزارش، دانشمندان CNIC داروی قدیمی کلشی‌سین را به عنوان نقطه مرکزی استراتژی های شخصی‌سازی شده برای کاهش اثرات خون سازی کلونال مرتبط با جهش های اکتسابی در ژن TET2 پیشنهاد کردند. 

یک فرد بالغ روزانه صدها هزار سلول خونی تولید می کند. این نرخ بالای تقسیم سلولی به طور اجتناب‌ناپذیری موجب تجمع جهش‌های DNA در سلول‌های در حال تقسیم است. این جهش ها به عنوان جهش های سوماتیک شناخته می شوند واکتسابی هستند (نه ارثی).

خوزه خاویر فوستر، سرپرست این مطالعه، توضیح داد: «اگرچه اکثر جهش‌های سوماتیک بی‌خطر هستند، برخی از آن‌ها به سلول‌های تحت تاثیر مزیت رقابتی می‌دهند که به آنها اجازه می‌دهد گسترش یابند و به تدریج تجمیع شده و جمعیت‌های کلنی‌شکل از سلول‌های خونی جهش‌یافته را تولید کنند، پدیده‌ای که به خون‌سازی کلونال معروف است».

این جهش ها قبلاً به عنوان یک عامل خطر احتمالی برایبیماری های قلبی-عروقی پیشنهاد شده بود. با این حال، ماهیت دقیق این رابطه نامشخص باقی مانده بود.

بر اساس این گزارش، دکتر خوزه خاویر فوستر، در ادامه بیان کرد: "برخی از مطالعات قبلی نشان دادند که جهش های سوماتیک مرتبط با خون سازی کلونال به طور مستقیم به بیماری های قلبی-عروقی کمک می کند و در نتیجه باعث تسریع پیشرفت تصلب شرایین می شود. از سوی دیگر،افرادی پیشنهاد کردند که این تصلب شرایین است که با افزایش تکثیر سلول‌های بنیادی خون و در نتیجه تولیدنسبت بیشتری از سلول‌های خونی جهش‌یافته، باعث خون‌سازی کلونال می‌شود."

تحقیق حاضر رابطه بین خونسازی کلونال و تصلب شرایین را از طریق آنالیز طولی داده های مطالعه PESA-CNIC-Santander روشن می کند. PESA یک مطالعه بر روی بیش از 4000 شرکت کننده میانسال به ظاهر سالم است که از سال 2010 تحت معاینات دوره ای با استفاده از فناوری تصویربرداری پیشرفته برای تشخیص وجود و پیشرفت تصلب شرایین بدون علامت قرار گرفته اند. PESA یک برنامه خلاقانه مشترک بین CNIC و Santander Bank است.

محققان از فناوری تعیین توالی DNA با حساسیت بالا برای تشخیص جهش های سوماتیک در نمونه های خون استفاده کردند و وجود و پیشرفت تصلب شرایین شناسایی شده با تکنیک های تصویربرداری غیرتهاجمی در شرکت کنندگان PESA را ارزیابی کردند.

برهمین اساس، نتایج این مطالعه به وضوح نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگانی که در شروع مطالعه جهش‌های مرتبط با خون‌سازی کلونال داشتند، در سال‌های بعد بیشتر در معرض ابتلا به تصلب شرایین بودند. از سوی دیگر، وجود و وسعت تصلب شرایین تأثیری بر گسترش سلول‌های جهش‌یافته خونی نداشت.

میریام دیز-دیز، نویسنده اول مطالعه، توضیح داد: «این نتایج نشان می‌دهد که جهش‌ها به ایجاد تصلب شرایین کمک می‌کنند، اما پیامد آن نیستند».

بئاتریز ال. راموس-نبل، دیگر نویسنده اول، اضافه کرد: "با اینحال، ممکن است عوامل دیگری مانند مشخصات ژنتیکی یاسبک زندگی، اثرات خون سازی کلونال را تعدیل کنند، و مطالعات آینده برای بررسی این احتمال برنامه ریزی شده است."

دکتر فوستر مدعی شد: «با نشان دادن اینکه جهش‌های مرتبط با خون‌سازی کلونال مقدم بر تصلب شرایین هستند و به توسعه آن کمک می‌کنند، مسدود کردن اثرات این جهش‌های سوماتیک می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی کمک کند.» 

بهترین جهش های شناسایی شده مرتبط با خون سازی کلونال، آن‌هایی هستند که بر ژن TET2 تأثیر می گذارند. در یکمطالعه در سال 2017 در Science منتشر شد، تیم دکتر فوستر نشان داد که جهش در TET2 باعث تسریع پیشرفت تصلب شرایین در مدل‌های حیوانی می‌شود.

در مطالعه جدید منتشر شده در مجله European Heart، گروه CNIC نشان داد که اثرات نامطلوب جهش TET2 بر سلامت قلب و عروق را می توان با داروی ضدالتهابی کلشی‌سین کاهش داد.

تیم CNIC نشان داد که تزریق کلشی‌سین به حیوانات دارایجهش TET2 باعث کاهش سرعت پیشرفت تصلب شرایین میشود که مشابه چیزی است که در حیوانات غیر جهش یافته مشاهده می شود. به موازات آن، دانشمندان موسسه Broadبوستون نشان دادند که افراد مبتلا به جهش TET2 و کسانی که برای سایر بیماری‌ها تحت درمان با کلشی‌سین قرار گرفته بودند، نسبت به بیماران درمان نشده دارای جهش های مشابه، در معرض خطر پایین‌تر برای سکته قلبی بودند.

فرآورده های گیاهی حاوی کلشی‌سین هزاران سال است که در طب سنتی استفاده می شود و این دارو در طب مدرن برایدرمان بیماری های التهابی مانند نقرس استفاده می شود.

دکتر ماریا زوریاگا، نویسنده اول مطالعه European Heart تاکید کرد: «کلشی‌سین یک داروی بسیار ارزان‌قیمت است که در سرتاسر جهان موجود است و برای پیشگیری از بیماری های قلبی-عروقی تایید شده است. بنابراین هیچ مانع بزرگی برای استفاده از آن برای پیشگیری از بیماری های قلبی-عروقی در افراد مبتلا به جهش TET2 وجود ندارد.»

دکتر فوستر افزود: "در خونسازی کلونال، هر ژن جهش یافته از طریق مکانیسم های متفاوتی عمل می کند و بنابراین احتمالاً به مداخلات خاصی برای هدفگیری اثرات آن نیاز است. این مطالعه زمینه را برای استفاده از کلشی‌سین برای پیشگیری شخصی‌سازی شده از بیماری قلبی-عروقی در حاملان جهش TET2 ایجاد می کند، اما آزمایشات بالینی جدیدی برای اثبات قطعی اثربخشی آن در این افراد مورد نیاز است."

لینک خبر:

https://medicalxpress.com/news/2024-08-scientists-cardiovascular-factor-drug-effects.html