پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

محققان اخیرا نشان دادند زمانی که بیماری باعث آسیب سلول های کبدی می شود، بافت می تواند با تغییر ماهیت سلول ها، سلول های دیگربا ماهیتی متفاوت را به وجود آورد تا قسمت های جدید را تولید نمایند. این یافته ها در موش مورد بررسی قرار گرفت.

مطالعات نشان داده است کبد بیشترین توانایی را در بازسازی ارگان نسبت به سایر بافت ها در دراز مدت دارد. در حال حاضر نیاز به ابزار بیشتری برای بررسی بیشتر این توانایی می باشد. مطالعه ی انجام شده نشان داد شکل و عملکرد سلول های کبدی بسیار متغییر است. این انعطاف پذیری امکان درمان را برای بسیاری از بیماری های کبدی فراهم می کند.

سندروم آلاژیل (ALGS) یک بیماری نادر ژنتیکی است که باعث نقص در مسیر پیام‌رسانی Notch می شود. این بیماری تقریبا در یک نفر از سی هزار نفر اتفاق می افتد و در اغلب موارد باعث ایجاد عفونت در اوایل کودکی می شود. شدت این مشکل می تواند باعث باریک و یا بسته شدن مجاری کبدی شود و در نهایت باعث از بین رفتن تمام مجاری در کبد می شود. درنتیجه صفرا که بصورت معمول به هضم چربی ها کمک می کند و باعث دفع سموم می شود، کاهش یافته و آسیب می زند. در بسیاری از بیماران مبتلا به ALGS عملکرد مجاری صفراوی می تواند قابل درمان باشد. اگرچه بیش از 50 درصد بیماران نیاز به پیوند کبد در دوران کودکی دارند. هر روز کبد فعالیت های بسیاری از پردازش داروها تا پردازش الکل را انجام می دهد. تمام این عملکردها نشان دهنده ی آن است که کبد می تواند خود را بازسازی نماید و نیازی به استفاده از سلول های بنیادی نمی باشد. با اینکه سلول های کبدی می توانند خود را بازسازی نمایند اما ممکن است توان خود را در ساختن سلول های جدید از دست بدهند یا در موارد شدید بیماری ALGS سلول های کبدی هرگز تشکیل نمی شوند. مطالعات گذشته بازبرنامه ریزی را با توجه به شرایط سلول در سایر ارگان ها شناسایی کرده اند اما فقط تعداد کمی از سلول ها این خصوصیت را دارند. این مطالعه نشان می دهد که سلول ها ی موجود درکبد می توانند ماهیت خود را به سرعت تغییر دهند.

محققان موش هایی را تولید نمودند که دارای نقص در کلانژیوسیت بودند. کلانژیوسیت نوعی از سلول های کبد است که مجاری صفراوی را تشکیل می دهد. این مدل های موشی مبتلا به  ALGS می باشند. موش ها به سرعت علائم آسیب کبدی را نشان دادند اما علائم بیماری با تاخیر بسیار بروز نمود و بسیار خفیف بود. زیرا سلول های کبدی به کلانژیوسیت تبدیل شده و مجاری صفراوی را ساختند. در مطالعه ی دیگری نشان داده شد که کلانژیوسیت ها نیز می توانند به هپاتوسیت تبدیل شوند. با دیدی کلی نتیجه ای که می توان از دو مطالعه گرفت تغییر ماهیت سلول ها بزرگترین مکانیزم پشتیبان برای ترمیم کبد است. مطالعه ی جدید انجام گرفته نشان داد مسیر سیگنالینگ Notch برای شکل گیری مجرای صفراوی ضروری است و در بیماران مبتلا به ALGS از بین می رود، می تواند بوسیله ی سایر مسیرها جایگزین شود. این روند بوسیله ی فاکتور رشد تغییر (TGFβ) در کبد آسیب دیده تنظیم می شود.

Reference:https://www.nature.com/articles/s41586-018-0075-5