پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

از موش مدل هموفیلی به عنوان اولین محصول فناوری به روش فناوری نوین کریسپر با حضور وزیر علوم رونمایی شد.

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی، طی مراسمی با حضور دکتر منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر امیر علی حمیدیه دبیر ستاد، دکتر مصطفی مطلبی رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری از اولین محصول فناوری روش نوین ویرایش ژنی "کریسپر" (CRISPR-Cas9) رونمایی شد.

"کریسپر" نوعی تکنولوژی جدید ویرایش ژنی است که در آن دانشمندان قادر به جدا نمودن قطعه DNA معیوب و جایگزین نمودن قطعه DNA سالم شده و در واقع می توانند بطور مستقیم ژن معیوب را اصلاح نمایند. یکی از کارامدترین ابزار این شیوه کریسپر-  کس 9 است. که این تکنولوژی این امکان را ایجاد می نماید که با حذف، اضافه نمودن یا جایگزین کردن بخشی از ژنوم بتوان آن را اصلاح و ویرایش نمود.

با توجه به اهمیت این حوزه در درمان بیماری های وراثتی تعدادی از پژوهشگران و دانشجویان جوان در ایران و به‌ویژه پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری از ۳ سال پیش فعالیت و مطالعات خود را بر روی این متد ویرایش ژن آغاز کردند و این پژوهش‌ها منجر به نتایج جالب توجهی از جمله تولید موش‌های مدل بسیاری از بیماری‌های انسان شده است.

از جمله این بیماری‌ها هموفیلی است که تولید مدل از آن هم در آزمون‌داروهایی از جمله فاکتور ۸ و هم در توسعه روش‌های درمانی کاربرد خواهد داشت. محققان پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، با استفاده از فناوری جدید کریسپر موفق به تولید نخستین موش مدل هموفیلی در ایران شدند.

در این طرح، محققان ایرانی از روش ویرایش ژنوم کریسپر استفاده کردند. به این ترتیب که ابتدا ژن فاکتور ۸ موشی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و منطقه مناسب برای هدف‌گیری را انتخاب کردند.

در ادامه، RNAهای راهنما، به پیش هسته جنین موش تزریق و سپس جنین‌های دست‌ورزی شده به رحم موش‌های مادر خوانده منتقل شدند و بعد از تولد نوزادان، آزمایش‌های مولکولی و آنالیزهای بیوشیمیایی، غیرفعال شدن این ژن در موش‌های حاصل را تأیید کرد.

محققان این پژوهشگاه امیدوارند بتوانند با بهره مندی از این تکنیک و تولید موش های مدل نقش بسزایی در کمک به تشخیص و درمان بیماری‌های انسان ایفا کنند.

وزیر علوم در مراسم رونمایی از موش مدل هموفیلی گفت: دسترسی سریع به فناوری‌ها مستلزم گسترش حمایت از مراکز علمی است

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تولید موش‌های مدل را زمینه‌ای مناسب  برای توسعه تحقیقات مرتبط با درمان بیماری های ژنتیکی دانست و گفت: در حال حاضر مراکز علمی کشور با اجرای تحقیقات در حوزه‌های تخصصی خود سعی در رفع چالش‌های جامعه بشری دارند.

دکتر منصور غلامی در مراسم رونمایی از موش مدل هموفیلی با اشاره به کسب دانش فنی تولید موش‌های هموفیلی در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک، افزود: این دستاورد، یک دستاورد علمی ارزشمند است که امیدوارم با توسعه آن در تقویت روش‌های درمان بیماری‌های ژنتیک کاربردهای رفیعی پیدا کند.

وی ماهیت اصلی وزارت علوم و معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری را حمایت از ظرفیت‌های علمی کشور دانست و ادامه داد: در این راستا هر چه قدر ظرفیت حمایتی را برای مؤسسات علمی افزایش دهیم، سرعت دسترسی ما به نتایج مطلوب تحقیقاتی افزایش خواهد یافت.

غلامی با اشاره به ویژگی‌های موش مدل هموفیلی، خاطر نشان کرد: این فناوری می‌تواند قابلیت اطمینان ما را در زمینه درمان بیماری‌های ژنتیکی افزایش دهد که از این نظر یکی از دستاوردهای ارزشمند تحقیقاتی به شمار می‌رود.

وزیر علوم تاکید کرد: بر این اساس همه مراکز علمی کشور در تلاش به منظور اجرایی نمودن دستاوردهای تخصصی خود می باشند تا بتوانند نتایج آن را در خدمت مردم و بشریت قرار دهند.

وی رونمایی از این موش را در راستای درمان یکی از بیماری‌های مهم در ایران و دنیا دانست و افزود: این محققان با بهره مندی از مهندسی ژنتیکی توانستند زمینه پیدایش روشی  برای درمان هموفیلی را فراهم نمایند.

به گفته وزیر علوم، این پروژه با غیر فعال کردن یک ژن خاص امکان مطالعات بر روی درمان بیماری‌ ژنتیکی هموفیلی را فراهم می‌کند.