پزشکی بازساختی و سلول‌های بنیادی

دکتر فردین فتحی، از پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی کردستان به همراه تیمش با استفاده از سیستم جدید دستکاری ژنتیکی(CRISPR/Cas9) و دستکاری جنین موش، موفق به تولید موش دارای نقص شدید سیستم ایمنی(SCID) برای اولین بار در کشور در مرکز تولید موش ترا ریخته دانشگاه شدند.

وی در مصاحبه با روابط عمومی و امور بین الملل ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی گفت: تولید این نوع موش تاثیر زیادی بر روی کشف درمان های جدید بویژه درمان های مرتبط با انواع سرطان دارد.

وی گفت: یکی از خصوصیات این نوع موش این است که با توجه به اینکه سیستم ایمنی آنها از کار افتاده است بسیار راحت به بیماری‌ها مبتلا می‌شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان توضیح داد: موش SCID از طریق دستکاری ژنتیکی و ایجاد نقص ژنی در ژن Prkdc تشکیل شد در این مدل ، به دلیل نداشتن لنفوسیت های T و نیز لنفوسیت های   Bفعال موش ها توانائی مربوط به سیستم ایمنی خود را از دست داده و قادر به ایجاد پاسخ ایمنی مناسب  نمی باشند .  فرم مشابه آن در انسان به بیماری "بچه شیشه ای " معروف است که جهت عدم ابتلا به بیماری می بایست افراد مبتلا از هر گونه عامل بیماری زای خارجی دور نگه داشته شوند .

یکی از موارد کاربرد موشهای با نقص ایمنی مذکور استفاده از آنها بعنوان میزبانی جهت پیوند بافتها و سلولهای مختلف و بویژه سلول های توموری انسانی است که از این طریق می توان مهاجرت سلول­ها، متاستاز تومورها ، روشهای جدید تصویر برداری ، روش های جدید درمانی شامل شیمی درمانی و رادیوتراپی را ارزیابی کرد. همچنین برای بررسی واکسن­ های تازه تولید شده مدل بسیار مناسبی می باشند. در موش های SCID امکان انجام ارزیابی­های مرتبط، حتی در صورت پیوند تعداد کمی از سلول ها هم وجود دارد. علاوه بر کاربردهای درمانی از این موش ها می توان برای بررسی مکانیسمهای سلولی و مولکولی موثر در ایجاد بیماری های سیستم ایمنی استفاده کرد.

دکتر فتحی با بیان اینکه تاکنون هشت مدل موش دستکاری شده ژنتیکی در مرکز تولید موش های تراریخته دانشگاه علوم پزشکی کردستان تولید شده است که هر کدام از جنبه های خاصی از نظر بیولوژیک و پزشکی اهمیت دارند.

گفتنی است، با تولید این نوع موش ها، نیاز کشور به وارد نمودن آن از کشورهای دیگر برطرف شده است.