کاربرد سلول های بنیادی خون قاعدگی در درمان ناباروری
ناباروری و عدم توانایی فرد برای انجام طبیعی فرآیند تولیدمثل و صاحب فرزند شدن به عنوان یکی از تجربیات تلخ و دردآور زندگی است که زمینه و شرایط روانی و اجتماعی نیز می تواند به اهمیت آن بیفزاید و آن را برای فرد تبدیل به یک بحران نماید.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول های بنیادی، در گفتگو با دکتر سمیه کاظم‌نژاد- جنین‌شناس و عضو هیئت علمی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا و یکی از مجریان طرح «بانک سلولهای بنیادی خون قاعدگی» در این خصوص گفت:
ناباروری و عدم توانایی فرد برای انجام طبیعی فرآیند تولیدمثل و صاحب فرزند شدن به عنوان یکی از تجربیات تلخ و دردآور زندگی است که زمینه و شرایط روانی و اجتماعی نیز می تواند به اهمیت آن بیفزاید و آن را برای فرد تبدیل به یک بحران نماید. ناباروری همچنین موجب افزایش اختلالات و ناسازگاری های جنسی می شود و رضایت جنسی و تعداد دفعات فعالیت جنسی را کاهش می دهد، به طور کلی زنان نابارور بیشتر از مردان در معرض عوامل تنش زای جسمی، روانی و اجتماعی ناشی از ناباروری و درمان آن قرار دارند.
در سال های اخیر عواملی نظیر تغییر نقش زنان در فعالیت های اجتماعی، تأخیر در سن ازدواج، تغییر در سن داشتن فرزند، افزایش استفاده از روش های پیشگیری از باروری، آزاد شدن سقط جنین و وضعیت اقتصادی نامطلوب، باعث کاهش میزان باروری درکشورهای صنعتی شده است. شیوع ناباروری در دهه اخیر به طرز چشمگیری افزایش یافته است به طوری که میزان آن در کشورهای صنعتی حدود 10 تا 15 درصد گزارش شده است و طبق آخرین گزارش ها شیوع ناباروری در کشورمان ایران نیز 15 درصد برآورد شده است.
از دست رفتن عملکرد تخمدان معمولا فرایندی تدریجی است که در طول چند سال شکل می گیرد و منجر به یائسگی می شود. در نارسایی زودرس تخمدان که به آن یائسگی زودرس (Premature Ovarian Failure, POF) نیز گفته می شود، عملکرد طبیعی تخمدان قبل از 40 سالگی دچار اختلال می شود که این اختلالات در نهایت منجر به قطع تخمک گذاری و قطع عادت ماهیانه می شود. در گروه دیگری از بیماران نابارور با وجودی که یائسه نیستند ولی با پاسخ دهی ضعیف تخمدان به داروهای تحریک تخمدانی مواجهند (Poor Ovarian Response, POR) و بیشتر آنها در نهایت کارشان به استفاده از روشهای اهدا جهت فرزنددار شدن می انجامد. در این بیماران با کاهش ذخیره تخمدانی ممکن است هنوز قاعدگی‌ها و تخمک‌گذاری منظم وجود داشته باشد، ولی به دلیل کاهش کیفیت تخمک‌ها دچار ناباروری یا نازایی هستند. بسیاری از این خانم‌ها دچار نامنظمی چرخه‌های قاعدگی می‌شوند و ممکن است برخی هم از اول با مشکل نازایی مراجعه کنند. همچنین برخی بیماران ممکن است به طور حاد با قطع شدن قاعدگی مراجعه کنند یا ابتدا دچار چرخه‌های طولانی قاعدگی شوند.
در تحقیقات جدید نشان داده است که کاهش ذخیره تخمدانی اصولا به دلیل پیری نیچ تخمدانی اتفاق می افتد و سلول های بنیادی با توجه به قابلیت تکثیر و تمایز بالای خود می توانند در ترمیم نیچ تخمدانی موثر باشند. در مطالعات مختلف کلینیکال ترایال از انواع سلول های بنیادی برای درمان این اختلالات تخمدانی استفاده شده است. با توجه به قابلیت سلول های بنیادی مشتق از خون قاعدگی در ترمیم بافت های مختلف در مطالعه ای از این سلول ها برای درمان نارسایی تخمدان در مدل موشی استفاده کرده اند.
همزمان با این مطالعات در سراسر جهان، مطالعات متعددی در دهه گذشته بر روی جنبه های مختلف درمانی سلول های بنیادی مشتق از خون قاعدگی توسط تیم تحقیقاتی حاضر صورت گرفته است و خصوصیات، ویژگیها و قابلیت های سلولهای بنیادی خون قاعدگی بررسی شده است.
امروزه استحصال سلول بنیادی از منابع مختلف از جمله جنین، مغز استخوان، خون بند ناف و خون محیطی به منظور دستیابی به سلول های بنیادی چند توان، زمینه ساز تحقیقات بسیاری می باشد و دریچه جدیدی را برای درمان بیماری های مختلف گشوده است. ملاحظات اخلاقی استفاده از سلول های بنیادی جنینی، سبب محدودیت کاربرد آنها و معطوف شدن نظر جامعه پزشکی به سمت منبع سلولهای بنیادی مثل مغز استخوان شده است. هدف عمومی از این روند، تحصیل سلول های متمایز به منظور تهیه بافتهای مختلف در فضای آزمایشگاه و رفع نیاز به پیوند بافت از فردی به فرد دیگر و نیز رفع مشکلاتی چون عوارض رد پیوند و هزینه های متعدد آن می باشد.
در سال های اخیر به دلیل ترمیم بالای اندومتر در هر سیکل قاعدگی، خون قاعدگی به عنوان یکی از منابع سلولهای بنیادی معرفی شده است. خون قاعدگی بافت آندومتر یک منبع غنی از سلول های بنیادی چند توان است که به آسانی در هر سیکل قاعدگی از دست می رود، این در حالی است که علاوه بر دسترسی آسان ماهیانه و عدم تهاجمی بودن روش جمع آوری خون قاعدگی، سلولهای بنیادی مشتق از این منبع توانایی تکثیر و تمایز فوق العاده ای دارند.
امید است با تولید این فراورده سلولی بیولوژیک در کشورمان با صرف هزینه های کمتر نسبت به سایر روش های کمک باروری، برای زوجین نابارور امکان استفاده از این روش درمانی نوین فراهم شود و بسیاری از آن زوجینی که به علت مشکلات مالی از فرزندآوری منصرف می شوند، تشویق به استفاده از این محصول سلول درمانی شوند.
از طرفی استفاده از این محصول بیولوژیک با افزایش تعداد و کیفیت تخمک های بالغ در تخمدان و نیز افزایش ضخامت اندومتر، شانس وقوع بارداری خودبه خودی در زوجینی که از این چنین اختلالاتی رنج می برند ، افزایش خواهد یافت.
همچنین تزریق این فراورده سلولی موجب بهبود شرایط محیط تخمدانی و نیز شرایط لانه گزینی جنین می شود و در نتیجه درصد موفقیت در روش های پیشرفته کمک باروری مانند IVF متعاقب سلول درمانی افزایش می یابد.
بنابراین، سلول های بنیادی مشتق شده از خون قاعدگی در مقایسه با سایر سلولها مزایای متعددی دارد و گام جدیدی را در سلول درمانی بیماریهای مختلف باز کرده است و می تواند نیازهای بالینی را برطرف سازد.
ارسال به دوستان